Grondbeginselen

De afgelopen tien jaar heeft ‘digitaal’ de modelspoorwereld totaal veranderd. Bij een digitale modelbaan draait het allemaal om ‘data’. De centrale eenheid van het digitale meertreinensysteem levert aan de rails een constante spanning. Hierin zit een stroom gegevens verborgen. Elke locomotief wordt voorzien van een decoder die deze gegevens kan lezen.

Elke decoder heeft een uniek digitaal adres. Wanneer je een locomotief wilt laten rijden, dan stuurt de centrale eenheid een serie opdrachten naar de decoder in de loc. De decoder voert de opdrachten uit en de loc gaat rijden. Zo zijn ook frontseinen, rookgenerator en automatische koppeling los van elkaar en op afstand te bedienen. Door gebruik te maken van verschillende adressen zijn alle locs individueel te besturen.

Wissels en seinen worden aangesloten op een wisseldecoder of een schakeldecoder. Elk wissel krijgt weer een uniek nummer. Via de centrale kun je de wissels apart verzetten, maar ook een complete wisselstraat stellen. Bij de meeste systemen worden de wissels op dezelfde stroomkring aangesloten als de rails. In theorie heb je zo aan twee draadjes genoeg. De praktijk is echter toch wat anders.

De digitale modelbaan en computers liggen dicht bij elkaar. Het is dan ook niet zo moeilijk om je baan met een computer te besturen. Dat biedt veel voordelen. Locs besturen en wissels stellen wordt een kwestie van even klikken. Je ziet op het scherm precies wat er gebeurt. De computer kan de baan ook automatisch te besturen en de hele treinenloop beveiligen. Als je dat wilt, krijg je vanzelf ook te maken met terugmelding. De computer moet immers wel weten waar de treinen zijn gebleven.

Er zijn verschillende digitale systemen en standaarden op de markt. Eén van de oudste systemen is Märklin Digital, dat eind jaren ’80 werd geïntroduceerd. Het systeem maakt gebruik van Motorola IC’s en is daarom ook bekend als de Märklin Motorola standaard. In de jaren ’90 kwam Märklin met een verbeterde versie, het Märklin Motorola II. Märklin Digital kent een maximum van 80 locadressen en 256 wisseladressen. Märklin heeft ook het Delta systeem uitgebracht. Dat is eigenlijk niets anders dan een uitgeklede versie van Märklin Digital.

In 2004 introduceerde Märklin een geheel nieuw systeem met een eigen standaard: Märklin Systems. Het nieuwe systeem werd ontwikkeld door Esu en rekent af met veel beperkingen van het oude Märklin Digital. Zo is het aantal locadressen opgeschroefd tot boven de 16.000. Tegelijk nam de gebruiksvriendelijkheid belangrijk toe. Märklin Systems is tot op zekere hoogte uitwisselbaar met Märklin Digital.

DCC is veruit de meest verbreide standaard (wereldwijd). Het is jaren geleden ontwikkeld door Lenz en daarna door de NMRA tot norm verheven. DCC is de meest voor de hand liggende keuze voor een digitale 2-rail modelbaan. Talloze fabrikanten maken DCC systemen, apparatuur en decoders. Door de concurrentie is de keuze groot en zijn de prijzen laag. Bovendien wordt de standaard voortdurend verder ontwikkeld.

Er zijn nog meer digitale systemen en standaarden, zoals Selectrix en FMZ. Selectrix heeft een kleine, maar vaste schare aanhangers. Het systeem wordt door Trix echter niet meer verder ontwikkeld. FMZ is het oude systeem van Fleischmann. De ontwikkeling is al jaren geleden gestopt.

In principe is de ene standaard niet uitwisselbaar met het andere. Er zijn echter centrales en decoders die met meerdere standaarden (protocollen) uit de voeten kunnen. De bekendste multiprotocol centrale is de Intellibox van Uhlenbrock. Het apparaat kan overweg met Märklin Digital, DCC en Selectrix. Zijn broertje, het Fleischmann Twin-Center, spreekt DCC en FMZ. Als je alle opties wilt openhouden, is zo’n multiprotocol centrale een slimme keuze.

De Intellibox staat zo'n beetje aan het einde van zijn 'product lifecycle'. Er is een hele nieuwe generatie centrales met grote beeldschermen (soms in kleur) en meer mogelijkheden. Ook de bediening is een stuk eenvoudiger en intuïtiever geworden. Voorbeelden hiervan zijn de ECoS van ESU, de Viessmann Commander en het Märklin Central Station.

Meer informatie kun je vinden in het november 2002 nummer van Railhobby.

2002, bijgewerkt 2007