Nederlandse draaibrug in H0
Nederland is het waterland bij uitstek. We grossieren in de rivieren, kanalen, waterlopen, beken en sloten. Overal waar het spoor water kruist, moet een brug komen. Op De Lage Zij wilde ik graag een oer-Hollandse draaibrug een prominente plaats geven. Zulke bruggen zijn niet en klaar te koop en dat betekende volledige zelfbouw. Zoals elk zelfbouwproject begon ook de bouw van de brug meet een stevige portie onderzoeks- en tekenwerk.
De draaibrug bestaat uit twee of vier hoofdliggers die de overspanning vormen. De liggers zijn verbonden door middel van dwarsdragers. Het midden van de brug steunt via een aantal dwarsdragers en een draagstuk op een stevige spil. Aan de onderzijde van de brug zitten wielen die over de looprail op de middenpijler rijden. Bij de ene brug zijn de wielen goed te zien, bij de andere brug zie je er niets van. De uiteinden van de brug rusten op landhoofden. Oudere bruggen hadden een bewegende oplegging, later kwamen de vaste opleggingen meer in zwang.
Theorie is leuk, maar een voorbeeld is beter. Op het internet is veel informatie te vinden over de voormalige spoorbrug over De Donge, bijeengebracht door Alex den Ouden. Op zijn site staan talloze tekeningen en foto’s die een goed beeld geven van hoe een draaibrug nu echt in elkaar steekt. Aan de hand van voorbeelden en foto’s kwam ik uiteindelijk tot een set schaaltekeningen van de draaibrug. De brug is niet letterlijk een kopie van een van de bestaande bruggen, maar klopt heel aardig met hoe de gemiddelde draaibrug eruit ziet.
De draaibrug heb ik helemaal gebouwd uit styreen. Je zou ook messing kunnen nemen, maar styreen is makkelijker te verwerken en voor de spoorbrug sterk genoeg. Ik ben begonnen met de vier langsliggers te snijden uit 1 mm styreenplaat. Vervolgens heb ik alle dwarsschotten uitgesneden. Op de liggers en de schotten heb ik aan de boven- en onderkant strips geplakt. Het leuke is dat het bouwwerk al direct op een brug begint te lijken. De brug moest een geklonken brug worden. Nu kun je klinknagels met een klinknagelpers stuk voor stuk in het styreen drukken. Maar je kunt ook Slater’s platen met rijen klinknagels kopen. De stroken met klinknagels worden op de liggers geplakt ter hoogte van de dwarsschotten.
Afwerking
Nu de basis van de brug zo’n beetje staat, wordt het tijd om eens naar de pijler en de landhoofden te gaan kijken. De landhoofden zijn eigenlijk platte dozen in de vorm van de dwarsdoorsnede van de spoordijk. De plaats waar de brug op het landhoofd rust, vereist wel wat extra aandacht. In het midden van de bovenkant moet een ronde hap uit het landhoofd worden gespaard. De hap heeft dezelfde ronding als de kopse kant van de brug. De middenpijler bestaat uit een basis van rond metselwerk met daarop een betonnen bovenlaag. Precies in het midden van de pijler wordt een gat geboord voor de as van de brug. Als je nauwkeurig werkt, steunt de brug evenveel op de middenpijler en de beide landhoofden. De brug moet goed aansluiten en toch open kunnen draaien. Dat lukt alleen als de kromming van de brug en de landhoofden klopt.
De brug heb ik in de matte groene kleur gespoten. De bakstenen delen van de pijler en de landhoofden krijgen natuurlijk een baksteenkleurtje en de betonnen delen een grijze betontint. Wanneer de brug door en door droog is, kan hij definitief op zijn plek worden gezet. De volgende stap is het leggen van de rails. De draden verdwijnen door de holle as via de middenpijler ongezien in de catacomben. De rails heb ik met secondelijm op de liggers vastgeplakt. De rails op de landhoofden worden passend gemaakt, zodat ze aansluiten op de sporen op de brug.
Een brug van enige lengte hoort geleidebalken te hebben. De geleidebalken zijn L-vormige profielen die tussen de rails liggen. Mocht een trein onverhoopt ontsporen, dan vangen de geleidebalken de wielen op. Het brugdek heb ik nagemaakt met wafeltjesplaat van Slater’s. Het hele brugdek bestaat uit twee grote stukken plaat. In werkelijkheid zijn de platen niet zo groot en daarom heb ik om de paar centimeter naden in de platen gekrast. Zo valt die ene echte naad in het midden gelijk helemaal niet meer op. Met de airbrush heb ik waasjes roest en zwart op de brugdek en de zijkant van de brug gespoten. Fijn krijtpoeder is heel geschikt om overal extra vuilaccenten aan te brengen.
Remmingwerk en bovenleiding
Het remmingwerk niet mag ontbreken bij een brug. De constructie van houten palen beschermt de brug tegen aanvaringen. Het remmingwerk is weer gemaakt van styreen. Ik ben begonnen met alle palen op lengte te snijden. Daarna heb ik een vlakschuurmachine in de werkbank geklemd en de palen afgeschuind. Het in elkaar zetten van het staketsel is appeltje-eitje. Het remmingwerk heb ik in een onbestemde houtkleur gespoten; de witte koppen zijn er met de kwast later opgezet. Het landschap rond de brug kan verder worden aangekleed met riet, gras, struiken en andere planten. Het water heb ik gemaakt met Realistic Water van Woodland Scenics. Ik weet niet of dit echt een aanrader is. Het stinkt niet, maar krimpt wel behoorlijk. Een paar lagen vernis zijn misschien nog niet zo’n gek alternatief.
De bovenleiding is een verhaal apart. Zoals gebruikelijk bij zulke bruggen loopt de bovenleiding niet door op de brug. De eindportalen vlak voor de brug zijn van een bijzondere constructie; zij moeten immers de trekkracht van de bovenleiding opvangen. De portalen zijn gebaseerd op een vergelijkbare constructie die vroeger bij Leiden stond. Als basis ben ik uitgegaan van twee Duitse afspanmasten van Sommerfeldt. Tussen de masten heb ik een dwarsverbinding gebouwd van messing profielen. Alle verbindingen zijn gesoldeerd om echt een stevig geheel te krijgen. De rijdraad gaat bij het eindportaal over in een messing strip. Aan de kant van de brug is de messing strip omhoog gebogen om de pantograaf op te vangen. De eindportalen heb ik in dezelfde grijsgroene kleur als de brug gespoten.
Een uitgebreid verslag is te lezen in de Railhobby van september 2007.
2007
